Գնում ենք անորոշության… գուցե Հայաստանի համար կործանարար լինի
ՀՀ մի խումբ փաստաբաններ կուսումնասիրեն սահմանադրության փոփոխությունների հրապարակված նախագիծը, որից հետո գրավոր իրենց տեսակետը կհայտնեն: Այս մասին ԳԱԼԱ-ին տեղեկացրեց իրավաբան Գեւորգ Գյոզալյանը:
Նախ կա անհրաժեշտություն հասարակությանը բացատրել ներկայացված դրույթները, մատչելի ձեւով բացատրել իշխանությունների առաջարկը եւ օբյեկտիվորեն հասկանալ՝ մեզ պե՞տք են այդ փոփոխությունները, թե՞ ոչ: Այն, ինչ փաստաբանը հասցրել է ուսումնասիրել այս ընթացքում, կարծիք է կազմել, որ օրինակ մարդու իրավունքների գլխում շատ բան չի փոխվել. «Գումարելիների տեղերը փոխելիս գումարը չի փոխվում: Նոր բան իրենք չեն առաջարկում: Եթե բառերի փոփոխություն է եղել, իմաստային առումով մի քիչ ավելի շատ են շարադրել, քան առկա է գործող Սահմանադրության մեջ, դրանից բովանդակային շատ բան չի փոխվել: Նույնը աղմուկ հանած նախագծի՝ կյանքի իրավունքի հետ կապված, որեւէ բան չի փոխվել, ուղղակի ավելացվել է ՄԻԵԿ-ի 2-րդ հոդվածի 2-րդ կետը: Եթե դուք նայեք այսօրվա տեքստը եւ առաջարկվողը, կտեսնեք, որ բովանդակային առումով գրեթե նույնն է: Թերեւս փորձել են ավելի մատչելի դարձնել, ավելի պարզեցնել»,- ասում է Գեւորգ Գյոզալյանը:Նա համեմատություն է արել Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության Սահմանադրության հետ, եւ ստացած տպավորությունն այնպիսին է, որ արտագրվել է հենց գերմանական Սահմանադրության որոշ դրույթներ: Օրինակ է բերում՝ ընտրիչների ինստիտուտը, մարդու իրավունքի հետ կապված դրույթները, նախագահին և նրա լիազորություններին առնչվող դրույթները շատ նման են Գերմանիայի Սահմանադրությանը:
Գեւորգ Գյոզալյան
Ընդհանուր առմամբ, փաստաբանի կարծիքով, արդյունավետ չէ հաճախակի փոփոխության ենթարկել երկրի սահմանադրությունը, առավել եւս, որ դրանից որեւէ բան չի փոխվում:
«Որպես իրավաբան կարծում եմ, որ սա ուղղակի խայտառակություն է: Երկիր, որտեղ խոսվում է ընտրակեղծիքների մասին, եւ դա ակնհայտ փաստ է, որտեղ ընտրակաշառք են բաժանում եւ այլն, այդ երկրում չի կարելի տասը տարին մեկ Սահմանադրություն փոխել: 1995-ին ընդունեցինք Սահմանադրությունը, 2005-ին փոխեցինք, 2015-ին փոփոխում ենք: Սա շատ վատ մշակույթ կարող է դառնալ, որովհետեւ 2025-ին կարող է էլի ինչ-որ բան փոխվի, եւ կրկին Սահմանադրություն փոխենք: Տեսեք, ԱՄՆ-ի սահմանադրությունն ընդունվել է 1787 թվականին, բայց շատ քիչ են փոփոխություններ արվել: Բացի այդ, ամենամեծ սխալն է, որ Սահմանադրությունը փաթեթով բերում ժողովրդին հրամցնում են, ասում են՝ սա փաթեթն է, գրեթե ամբողջությամբ փոխել ենք, ժամանակը քիչ է, մինչեւ նոյեմբեր փորձում են հասցնել: Սա շատ սխալ է, եթե ես երկու հոդվածի հետ համաձայն եմ, մնացածի հետ համաձայն չեմ, ի՞նչ անեմ, կամ հակառակը: Սահմանադրությունները սովորաբար փաթեթով էլ չեն փոխում, այլ հոդված առ հոդված կարելի է բերել եւ ասել, թե ինչ եւ ինչու են փոխում»,- ԳԱԼԱ-ի հետ զրույցում նշեց Գեւորգ Գյոզալյանը:
Կան կարծիքներ, որ եթե փոփոխված նախագծում մի շարք դրույթներ դրվեն մի կողմ՝ դատական համակարգ, մարդու իրավունքներ եւ այլն, ապա պարզ կդառնա, որ սահմանադրական փոփոխությունների այս ամբողջ թոհուբոհն առնչվում է միայն կառավարման համակարգի փոփոխությանը, եւ որ իշխանությունների խնդիրը վերարտադրվելն է: Այս կարծիքի հետ համամիտ է փաստաբանը:
«Ակնհայտ է, որ միայն ցանկանում են փոխել կառավարման համակարգ: Միայն դրան է միտված, իսկ մնացածը կարծես երկրորդական է: Նույն դատական իշխանության հետ կապված ի՞նչ է փոխվում: Ասում են՝ արդարադատության խորհրդի անունը եկեք փոխենք, դարձնենք բարձրագույն դատական խորհուրդ: Արդարադատության խորհրդի անդամներից հինգին Ազգային ժողովն է ընտրում, մյուս հինգին նշանակում են դատավորները: Ի՞նչ է դրանից փոխվելու: ՀՀԿ-ն այսօր ԱԺ-ում ունի գերակշիռ մեծամասնություն, դատական իշխանությունն այսօր ամբողջությամբ կախված է գործադիր իշխանությունից, գործադիր իշխանության մեջ մեծամասնությունը ՀՀԿ ներկայացուցիչներն են: Եթե ՀՀԿ-ն ուզենա, դատական իշխանության հետ կապված խնդիրները կարող է շատ հանգիստ լուծել, կարող է արդարադատության խորհրդին պատվեր տալ, եւ վայրկենական կարող է իրադրություն փոխվի: Լավ, նոր փոփոխություններով ի՞նչ է նախատեսվում, ի՞նչ երաշխիքներ կան: Պատգամավորները նորից ընտրում են բարձրագույն դատական խորհրդի անդամներից հինգին, նորից նույն սկզբունքներով: Այսինքն, եթե այս ամբողջը հանենք, տակը կմնա միայն կառավարման համակարգը, ուղղակի ուզում են նախագահական ինստիտուտից գնալ խորհրդարանական կառավարման համակարգ»:
Սահմանադրությունը փոխելու համար պետք է հստակ բացատրություն՝ ինչո՞ւ է անհրաժեշտ անցում կատարել խորհրդարանական համակարգի: Փաստաբանի խոսքերով՝ նույն Գերմանիայում երկրորդ աշխարհամարտից հետո ակնհայտորեն առաջացել է անհրաժեշտությունը փոխել կառավարման համակարգը, իսկ Հայաստանում չհիմնավորված անցումը կարող է հանգեցնել ցնցումների, որին մեր երկիրը պատրաստ չէ: Հայաստանն այսօր այն վիճակում չէ, որ փորձարկումներ արվեն, այն էլ՝ կառավարման համակարգ փոխելու ճանապարհով:
«Ես տեսնում եմ սուբյեկտիվ շահ, հիմա հանձնաժողովի խնդիրը ո՞րն է, որ կարողանա ժողովրդին համոզի, որ գիտե՞ք, չէ՞, այստեղ սուբյեկտիվ շահ չկա, օբյեկտիվ շահ է: Մարդիկ ակնհայտ ուզում են վերարտադրվել, այստեղ խոսք չկա, նախագահն ուզում է վարչապետի ձեւով, արդեն առանց որեւէ սահմանափակման կառավարել: Թեեւ Դավիթ Հարությունյանի հայտարարությունն ինձ հաճելիորեն զարմացրեց, որ Սերժ Սարգսյանը ոչ վարչապետի, ոչ ԱԺ նախագահի պաշտոնը չի զբաղեցնելու: Սա ինձ համար նորություն էր, եւ անկեղծ ասած՝ հակված եմ հավատալու, թեեւ հասկանում եմ՝ կարող է փոխվել ինչ-որ բան: Իսկ կառավարման համակարգ փոխել պատերազմական երկրում, ընդ որում՝ ասիական մտածելակերպ ունեցող, շատ վտանգավոր է: Գուցե Հայաստանի համար դա կործանարար լինի, եւ պատմությունը հետո հետ չենք բերի: Ես չգիտեմ ինչ կլինի, գնում ենք անորոշության, անգամ մեր մենթալիտետի մեջ չկա այդ մշակույթը»:
Արմենուհի Վարդանյան
Комментариев нет:
Отправить комментарий