среда, 22 октября 2014 г.

Iran Will Help End Armenia Dispute

The Press-Courier - May 22, 1992

MOSCOW (AP) - Iran agreed Thursday to send observers lo help end border fighting between Armenians and Azerbaijans, where Commonwealth troops were put on alert after 16 people were reported killed the past four days.

Turkey and Russia also showed signs of being drawn into the conflict. Fighting was reported all along the winding border between the two former Soviet republics of Armenia and Azerbaijan, with Azerbaijani forces counterattacking in the Martunin district, Interfax news agency reported Thursday.

Violence shook other republics in the former Soviet Union:

Аutumn in Armenia


вторник, 21 октября 2014 г.

Համբարձում

Համբարձում, սուրբ Համբարձման տոն, Հայ առաքելական եկեղեցու Տերունի տոներից: Հիսուս Քրիստոսի հարության օրվանից քառասուն օր հետո` հինգշաբթի օրը, Հայ եկեղեցին տոնում է Հիսուսի երկինք համբարձվելու հիշատակը: Համբարձման տոնը Զատկի հետ 35 օրվա շարժականություն ունի և նշվում է ապրիլի 30-ից մինչև հունիսի 3-ն ընկած ժամանակահատվածում:

Քրիստոսը, հարությունից հետո քառասուն օր երկրի վրա մնալով, քառասուներորդ օրը Ձիթենյաց լեռան վրա իր վերջին պատգամները, հորդորներն ու օրհնություններն է տվել իր առաքյալներին, համբարձվել երկինք ու նստել Հայր Աստծո աջ կողմում (Մարկ. 16.19–20, Ղուկ. 24.50–53, Գործք 1.9–11): Ըստ Գործք առաքելոցի, մինչ աշակերտները զարմացած ու այլայլված երկինք էին նայում, նրանց երկու սպիտակազգեստ հրեշտակներ են երևում և ասում. «Ով գալիլիացիներ, ինչո՞ւ կանգնած նայում եք երկնքին, այս Հիսուսը, որ ձեր միջից երկինք վերացավ, պիտի գա նույն ձևով, ինչպես տեսաք նրա երկինք գնալը» (Գործք 1.11): Հ. նշանավորում է Հիսուս Քրիստոսի երկրային առաքելության ավարտը: Համբարձման տոնը Հայաստանում, իր մեջ ներառելով հեթանոսական շրջանի մի շարք սովորություններ ու ավանդություններ, վերածվել է ժողովրդական տոնակատարության:

Համամ Արևելցի

Համամ Արևելցի, Համամ Բագրատունի, Համամ Բարեպաշտ, Համամ Գրիգոր (ծ. և մ. թթ. անհտ), IX դարի մատենագիր, մեկնիչ: Աղբյուրների վկայությամբ` Հայոց Բագրատունյաց տոհմից: Եղել է իշխան, Աղվանից թագավոր: Գահից հրաժարվելով` նվիրվել է հոգևոր և մշակութային գործունեության: Ապրել ու գործել է Հայոց Գևորգ Բ Գառնեցի կաթողիկոսի օրոք: Պահպանվել է Համամ Արևելցու երկու արձանագրություն. մեկը` Մեծ Մազրայում, «Գրիգոր Ադրներսեհյան» – «Ադրներսեհի որդի» անունով` 881-ին կանգնեցված խաչարձանի վրա, մյուսը` Տիգրանակերտ բերդաքաղաքի ավերակներում` անթվակիր:

Հաղպատի վանք

Հաղպատի վանք, Հաղբատի վանք, միջնադարյան Հայաստանի հոգևոր, մշակութային և գիտաուսումնական խոշոր կենտրոն, վանքային համալիր: Գտնվում է ՀՀ Լոռու մարզի Հաղպատ գյուղի հվ-արլ. բարձրադիր մասում: Վանքի առաջին` Ս. Նշան եկեղեցին և միաբանությունը 976-ին հիմնադրել են Աշոտ Գ թագավորը և նրա կին Խոսրովանույշը` իրենց որդիներ Կյուրիկեի (Գուրգենի) և Սմբատի արևշատության համար:

Հիմնադիր վանահայրն է եղել Սիմեոնը, որը Տիրանուն երեցի հետ ղեկավարել է եկեղեցու շինարարությունը (ավարտը` 991-ին) և հիմնել վանքի հոգևոր դպրոցը: Սանահինի վանքից և այլ վայրերից հրավիրվել են գիտնական և ուսուցիչ վանականներ, և շուտով Կյուրիկյան թագավորության այս երկու վանքերում միաբանների ընդհանուր թիվը հասել է 500-ի: XI դ. 1-ին քառորդում Ս. Նշան եկեղեցու հյուսիսային պատին կից կառուցվել են երկու մատուռ-տապանատներ (1005–20), Ս. Գրիգոր եկեղեցին (1005) և վանքի նախն. պարիսպը:

Հաղպատի ավետարան

«Հաղպատի ավետարան», «Գետաշենի Ավետարան», հայ միջնադարյան մագաղաթե ձեռագիր (Մատենադարան, ձեռ. դ 6288): Ընդօրինակել է գրիչ Հակոբը` Սահակ Անեցու պատվերով, 1211-ին, Հաղպատում: Նույն թվականին Անիի Բեխենց վանքում պատկերազարդել է Մարգարե ծաղկողը, կազմել է Աբրահամ կազմողը` Հոռոմոսի վանքում: «Հաղպատի ավետարանը» ընծայաբերվել է Անիի մերձակա Արջո առիճի վանքի` Սահակի տոհմի կառուցած եկեղեցուն:

1223-ին Ավետարանը գնել է արցախեցի Սարգիսը և նվիրաբերել իր հայրենի գավառի Մեծկողմանաց եպիսկոպոսարանին: Ձեռագիրը շուրջ ութ դար պահվել է Արցախում, մի քանի անգամ նորոգվել ու կազմվել: XX դ. սկզբին պահվել է Գետաշեն գյուղում, որտեղից 1920-ական թթ. Էջմիածնի մատենադարան է բերել Գարեգին Հովսեփյանը (1943–52-ին` կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Ա Հովսեփյան) և, ուսումնասիրելով, դրել գիտական շրջանառության մեջ:

Հաղորդություն

Հաղորդություն, սուրբ Հաղորդություն, Հայ եկեղեցու յոթ խորհուրդներից: Նշանակում է հաղորդակցություն, հարաբերություն, միացում: Հաղորդությունը սիրո և սրբության խորհուրդն է. Քրիստոսի մարմնի և արյան փոխակերպված հացի ու գինու ճաշակումով հավատացյալ քրիստոնյան հաղորդվում, միավորվում է Հիսուս Քրիստոսի հետ:

Հաղարծինի վանք

Հաղարծինի վանք, Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Ձորոփոր (հետագայում` Կայան) գավառում: ՀՀ Տավուշի մարզի Դիլիջան քաղաքից 18 կմ հս., Հաղարծին գետակի վերին հոսանքի ափին, համանուն գյուղատեղիից մոտ 2 կմ հեռավորությամբ` անտառապատ վայրում: Հիմնադրման ժամանակն անորոշ է:

Հակոբոս Սերոբյան

Հակոբոս Սերոբյան, Հակոբոս Գ (1780–1858), Կ. Պոլսի հայոց պատրիարք 1839–1840 և 1848–58-ին: Հակոբոս Սերոբյանի պաշտոնավարության տարիներին Թուրքիայում 1850-ին պաշտոնապես կազմավորվել է հայ ավետարանական համայնք, որի առաջին ազգապետն է եղել նրա եղբայր Ստեփան Սերոբյանը: Նույն թվականին Հռոմի Պիոս IX պապը հաստատել է Թուրքիայի տարածքում գործող հայ-կաթոլիկ հինգ համայնք (Էնկյուրի, Արդվին, Բուրսա, Էրզրում, Տրապիզոն):

Հակոբ Սանահնեցի

Հակոբ Սանահնեցի, Հակոբոս Քարափնեցի (ծ. թ. անհտ – 1085, Ուռհա), ժամանակագիր, դավանաբան, Սանահնի դպրոցի սաներից: Աշակերտել է Սանահնի վանահայր, ապա` Պետրոս Ա Գետադարձի հակաթոռ կաթողիկոս (1037–38) Դիոսկորոսին: Մատթեոս Ուռհայեցին նրան անվանում է «սուրբ գրոց քաջագիտակ», որ «յուրացրել էր Աստծո Հին և Նոր կտակարանները, ուսանել և հմտացել հռետորական արվեստին, ծանոթացել փիլիսոփայական խորիմաստ բոլոր գիտություններին»: